Duo-gedichten in DADA-stijl

Als we een lange treinreis voor de boeg hebben gaan Mare en ik nooit in de stiltecoupé zitten. We willen namelijk vrij zijn om voluit te kunnen lachen als we duo-gedichten gaan zitten maken in DADA-stijl.

DADA was een kunststroming die ontstond onder kunstenaars die de Eerste Wereldoorlog ontvluchtten en in Zürich terecht kwamen. Ze richtten samen ‘Café Voltaire’ op en experimenteerden er lustig op los met performances, beeldende kunst, literatuur en theater. Eén van de dichtvormen die de kunstenaars ontwikkelden, was het gezamenlijk maken van gedichten. Zo’n gemeenschappelijk gedicht heet een ‘cadavre exquis’ (voortreffelijk lijk), naar de twee beginwoorden van het eerste gedicht dat zo geschreven is.

Het maken van zo’n cadavre exquis is niet moeilijk.

Werkwijze

Persoon 1 schrijft een zin bovenaan een blaadje en vouw het blaadje om, zodat persoon 2 niet ziet wat ze geschreven heeft. Als jullie willen dat het gedicht rijmt, schrijf dan een rijmwoord onder de vouw, aan het eind van de zin en geef het briefje aan persoon 2.
Persoon 2 schrijft een nieuwe zin, met als laatste woord het rijmwoord en vouwt het blaadje om.
Persoon 2 schrijft, desgewenst, een laatste woord op de volgende regel (geen rijmwoord!) en geeft het briefje aan de ander.
Begin weer bij 1.

Het resultaat is een grappig gedicht, met soms lachwekkende toevalligheden.

Automatisch schrijven

Het wordt nog grappiger als je ‘automatisch gaat schrijven’. Automatisch schrijven is ook een DADA-techniek en betekent dat je opschrijft wat er in je opkomt en dat het niet uitmaakt of het grammaticaal juist is. Hoe beeldender je schrijft, hoe groter het effect. Dichter en kunstenaar Hans Arp was er bijvoorbeeld een meester in. Hij schreef in een gedicht:

‘de avonturiers met valse baarden en diamanten hoeven bestegen bestegen met behulp van opgeblazen walvishuiden sneeuwend het podium’.
(‘De drievuldige vogel’ in ‘Een avond in Cabaret Voltaire’, Uitgeverij Vantilt. vertaald door Jan H. Mysjkin)

Voordragen

Hieronder twee cadavres exquis van Mare en mij:

Paarse druppels vallen op het plein
De kalkoen baadt als schreeuwend in de fontein
Rood zand dwarrelt van de bomen
Morgen zullen de pierewaaiers komen
Daar komt het varken, biggenblauw
De apen slingeren aan een touw

en

Morgen schijnt de groene maan
De okergele danser heeft een rokje aan
Varkens eten rode bieslook
Uit de gele viool kwam blauwe rook
Vissen vliegen door de lucht
De valse eend gaat ten onder aan hebzucht
Katten sluipen door de goot
Wat zijn die paarse langoorkonijnen toch groot
Smiespelaars schreeuwen door de straat
Het is de kip, die morgen naar school gaat

Als je klaar bent met schrijven is het leuk de gedichten zo plechtig mogelijk voor te dragen. Of zo gek mogelijk, al naar de stemming.

Arp met Navel-Monocle 1926 collection Arp-Stiftung Berlijn